Με μία αίτηση στην εφορία του και παράβολο 5 τοις χιλίοις επί της συνολικής οφειλής μπορεί κάθε φορολογούμενος με ληξιπρόθεσμες οφειλές να επιδιώξει ρύθμιση του χρέους του σε έως και 48 μηνιαίες δόσεις, μπλοκάροντας με τον τρόπο αυτόν την ενεργοποίηση μέτρων αναγκαστικής είσπραξης, ποινικές διώξεις και ανοίγοντας τον δρόμο για έκδοση φορολογικής ενημερότητας.

Πρόκειται για διατάξεις του νόμου 2648/1998, στις οποίες σχεδιάζει να πατήσει το υπουργείο Οικονομικών ώστε να δημιουργήσει μια νέα πιο ευέλικτη πάγια διαδικασία ρύθμισης ληξιπρόθεσμων χρεών.
Μέχρι τότε όμως, και υπό την προϋπόθεση ότι θα δοθεί το πράσινο φως από την τρόικα για τη νέα ρύθμιση, οι φορολογούμενοι μπορούν να αξιοποιήσουν την ισχύουσα νομοθεσία που προβλέπει ότι «στους οφειλέτες των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο δύναται να χορηγηθεί διευκόλυνση τμηματικής καταβολής του, εφόσον συντρέχει πραγματική οικονομική αδυναμία για την άμεση καταβολή του συνόλου των οφειλών».

Η διαδικασία που έχει ορίσει το υπουργείο Οικονομικών προβλέπει:

1. Αίτηση. Ο φορολογούμενος υποβάλλει αίτημα διευκόλυνσης στο Δικαστικό Τμήμα της ΔΟΥ όπου είναι βεβαιωμένη η οφειλή.

2. Αξιολόγηση. Το αίτημα αξιολογείται στη βάση έξι κριτηρίων, τα οποία συνοδεύονται από συγκεκριμένους συντελεστές βαρύτητας. Τα κριτήρια αφορούν την οικονομική αδυναμία του οφειλέτη (με συντελεστές βαρύτητας από 1 έως 5), τη διασφάλιση της οφειλής (συντελεστές από 0 έως 4), την προέλευση της οφειλής (από 0 έως 5), τη συμπεριφορά του οφειλέτη (από 0 έως 4), την αιτία για την οποία ζητείται η διευκόλυνση (από 0 έως 4) και τέλος την κρίση του προϊσταμένου (από 1 έως 4).

 3. Δόσεις. Το άθροισμα των συντελεστών βαρύτητας διαμορφώνει τον αριθμό των μηνιαίων δόσεων της διευκόλυνσης, οι οποίες μπορούν να φτάσουν έως τις 26 σε πρώτη φάση. Συνήθως, το σύστημα βγάζει 10-15 δόσεις, οι οποίες, αν οι φορολογούμενοι απευθυνθούν στον έφορο, αυξάνονται. Με αίτημα επανεξέτασης και υπό προϋποθέσεις οι δόσεις μπορούν να διαμορφωθούν το μέγιστο σε 48.

4. Αίτηση επανεξέτασης. Ο οφειλέτης, ο οποίος αδυνατεί αντικειμενικά να ανταποκριθεί στις δόσεις της πρώτης διευκόλυνσης που του χορηγήθηκε, μπορεί να υποβάλει άπαξ αίτηση επανεξέτασης για αύξηση του αριθμού των δόσεων αυτής.

Η αίτηση υποβάλλεται στον προϊστάμενο της ΔΟΥ ή του τελωνείου, όπου είναι βεβαιωμένη η οφειλή, μέσα σε δύο μήνες από την ημερομηνία της τελευταίας εμπρόθεσμης καταβολής δόσης της διευκόλυνσης, της οποίας ζητείται η επανεξέταση και συνοδεύεται από τα στοιχεία με τα οποία αποδεικνύεται η αντικειμενική αδυναμία συμμόρφωσης του οφειλέτη στη διευκόλυνση αυτή.

Ο αριθμός των δόσεων της πρώτης διευκόλυνσης, της οποίας ζητήθηκε η επανεξέταση, μπορεί, με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του αρμόδιου οργάνου να αυξηθεί και στις 48.

5. Παράβολο. Για την υπαγωγή στη ρύθμιση καταβάλλεται παράβολο υπέρ του Δημοσίου ίσο με 5 τοις χιλίοις της βασικής οφειλής, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ, ενώ στο ποσό που απομένει μετά από κάθε δόση συνεχίζουν να επιβάλλονται προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής.

6. Ποιος αποφασίζει. Για τις δόσεις αποφασίζει τελικά ο προϊστάμενος της ΔΟΥ για βεβαιωμένη οφειλή έως 300.000 ευρώ, η επιτροπή του άρθρου 15 του ν.2648 (στο υπουργείο Οικονομικών) για βεβαιωμένη οφειλή από 300.000 έως 800.000 ευρώ και ο υπουργός Οικονομικών για βεβαιωμένη οφειλή που ξεπερνά τις 800.000 ευρώ.

7. Ευεργετήματα. Ο φορολογούμενος, με την υπαγωγή στη ρύθμιση «μπλοκάρει» μέτρα αναγκαστικής είσπραξης και ποινικές διώξεις, ενώ ανοίγει τον δρόμο για να λάβει φορολογική ενημερότητα. Αν δεν πληρωθούν τρεις συνεχόμενες μηνιαίες δόσεις, τα ευεργετήματα της ρύθμισης χάνονται.

8. Τρεις ευκαιρίες. Για την ίδια οφειλή επιτρέπεται η χορήγηση μέχρι τριών διευκολύνσεων κατ’ ανώτατο όριο, ανεξάρτητα αν η αίτηση υποβάλλεται από τον οφειλέτη ή συνυπόχρεο πρόσωπο.

Ο αριθμός των δόσεων της πρώτης διευκόλυνσης είναι το άθροισμα των συντελεστών βαρύτητας με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης (άρα έως 26).

Η δεύτερη διευκόλυνση μπορεί να χορηγηθεί μετά την απώλεια της πρώτης και ο αριθμός των δόσεων προκύπτει πάλι με συντελεστές βαρύτητας, με τον περιορισμό ότι η πρώτη δόση αυτής θα είναι τουλάχιστον ίση με το 15% της οφειλής για την οποία ζητήθηκε η δεύτερη διευκόλυνση.

Η τρίτη διευκόλυνση μπορεί να χορηγηθεί μετά την απώλεια της δεύτερης, εφόσον όμως κατατεθεί εγγύηση με την οποία θα διασφαλίζεται η πληρωμή των δόσεων αυτής, οι οποίες δεν μπορεί να υπερβαίνουν τον εναπομείναντα αριθμό των δόσεων της δεύτερης διευκόλυνσης και με τον περιορισμό ότι η πρώτη δόση αυτής θα είναι τουλάχιστον ίση με ποσοστό 20% της οφειλής για την οποία ζητήθηκε η τρίτη διευκόλυνση.

9. Και με δάνειο. Οι διατάξεις ισχύουν και στην περίπτωση απευθείας εξόφλησης της οφειλής μέσω δανείου από αναγνωρισμένο στην Ελλάδα πιστωτικό ίδρυμα, το προϊόν του οποίου μεταφέρεται στην αρμόδια υπηρεσία, με τραπεζική επιταγή που εκδίδεται σε διαταγή της.

10. Πού δεν χωρά διευκόλυνση. Οι διατάξεις δεν εφαρμόζονται για οφειλές από παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους, καθώς και για οφειλές από φόρο εισοδήματος που προκύπτει από τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φυσικών ή νομικών προσώπων για το τρέχον, κάθε φορά, οικονομικό έτος, εκτός αν ταυτόχρονα με την υποβολή της αίτησης επανεξέτασης κατατεθεί εγγυητική επιστολή πιστωτικού ιδρύματος, η οποία θα καταπίπτει υπέρ του Δημοσίου για την εξόφληση του συνόλου του οφειλόμενου ποσού της διευκόλυνσης σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης πληρωμής μιας δόσης αυτής.

Τα δικαιολογητικά
Για την υποβολή αίτησης ο οφειλέτης πρέπει να προσκομίσει δικαιολογητικά που να τεκμηριώνουν το αίτημά του. Για παράδειγμα:

1. Οικονομική αδυναμία - Αντίγραφο ισολογισμού με ζημιά
- Μείωση εισοδήματος σε επίπεδο φυσικού προσώπου
- Ασθένεια
- Φυσική ή άλλη καταστροφή επιχείρησης

2. Διασφάλιση οφειλής
Ευνοϊκότερη είναι η μεταχείριση όταν για την οφειλή έχει γίνει προσημείωση ακινήτου ή και δέσμευση καταθέσεων ή και κατάσχεση εις χείρας τρίτων. Το Δημόσιο δεν θεωρεί εξασφαλισμένη μία οφειλή όταν προσημειώνει ένα ακίνητο ίδιας αξίας, δεδομένου ότι η εκμετάλλευσή του απαιτεί να περάσει μέσα από διαδικασία πλειστηριασμού, που μπορεί εν τέλει να μην καλύψει την οφειλή.

3. Προέλευση οφειλής
Τη χειρότερη αντιμετώπιση (μηδενικός συντελεστής) έχουν οι οφειλές από παρακρατούμενους φόρους, ΦΠΑ, εισόδημα, χαρτόσημο, ΦΜΥ κτλ. Μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας, άρα και περισσότερες δόσεις, έχουν οι οφειλές από φόρο κληρονομιάς.

4. Συμπεριφορά οφειλέτη
Ο οφειλέτης κρίνεται θετικά αν δεν έχει ζητήσει άλλη ρύθμιση στο παρελθόν. Η απώλεια ρύθμισης βαθμολογείται αρνητικά, με χαμηλό συντελεστή βαρύτητας.

5. Αιτία διευκόλυνσης
Ο νομοθέτης εξετάζει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο οφειλέτης και ζητάει ρύθμιση. Όταν εκκρεμεί πλειστηριασμός ή υπάρχει ποινική δίωξη, ο συντελεστής βαρύτητας είναι χαμηλός. Καλύτερη είναι η αντιμετώπιση όταν η ρύθμιση γίνεται για να πάρει αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας ή χωρίς καμία προφανή αιτία.