Financial Times


H Eυρώπη διένυσε τους πρώτους μήνες του 2013 μέσα σε ατμόσφαιρα σχετικής αισιοδοξίας, κάτι ιδιαίτερα ανακουφιστικό μετά από πολλά χρόνια, με δραματικές οικονομικές εμπειρίες, που την οδηγούσαν κάθε τόσο στα πρόθυρα του θανάτου.

Οι πιέσεις των αγορών στην ευρωζώνη ανατρέπονται σιγά-σιγά καθώς το ιδιωτικό χρήμα αφήνει τα «καταφύγια» κι επιστρέφει στην περιφέρεια. Υπάρχουν όμως ακόμη σύννεφα που βαραίνουν τον ουρανό πάνω από τις τράπεζες. Ενώ η κρίση χρεών δείχνει σταδιακά να εκτονώνεται, η Ευρώπη απέχει πολύ από την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος.
Η δεύτερη επιχείρηση διάσωσης και κρατικοποίησης της SNS Reaal -της τέταρτης μεγαλύτερης ολλανδικής τράπεζας- από την κυβέρνηση της Ολλανδίας δείχνει σε πόσο επικίνδυνη ισορροπία βρίσκεται ακόμη το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Δείχνει επίσης πόσο στενά δεμένοι είναι η περιφέρεια και ο πυρήνας.

Το σκάσιμο της στεγαστικής φούσκας στην Ισπανία έπληξε τα αποτελέσματα των Santander, BBVA και Caixabank, που ανακοινώθηκαν μέσα στην εβδομάδα, αλλά οι ζημίες από τη στεγαστική αγορά της Ισπανίας έγιναν εμφανείς και στα μεγέθη της SNS.

Επιπλέον, ούτε η Βρετανία, που βρίσκεται εκτός της ευρωζώνης, έχει γλιτώσει τα τραπεζικά προβλήματα. Αντιθέτως, αυτήν την εβδομάδα έγινε εμφανές ότι δεν έχουν φύγει όλα τα φαντάσματα του παρελθόντος. Η επιτροπή κεφαλαιαγοράς Financial Services Authority ζήτησε από τις τράπεζες να κάνουν επιθεώρηση σε χιλιάδες interest rate swaps που πωλήθηκαν σε μικρές επιχειρήσεις, υπό ακτάλληλες συνθήκες, όπως φοβάται, απηχώντας το σκάνδαλο ασφάλισης προστασίας πληρωμών. Ερωτήματα έχουν επίσης εγερθεί και όσον αφορά τους όρους υπό τους οποίους έγινε η διάσωση της Barclays το 2008 με κεφάλαια από το Κατάρ.

Τα άλυτα προβλήματα της Ευρώπης έρχονται σε αντίθεση με τα προβλήματα των ΗΠΑ, όπου οι τράπεζες έχουν σε μεγάλο βαθμό αποκατασταθεί και η οικονομία είναι πιο δυνατή από την ευρωπαϊκή. Οι ΗΠΑ υποχρέωσαν ταχέως όλες τις τράπεζες να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους. Στην Ευρώπη η ανακεφαλαιοποίηση έγινε με καθυστέρηση, οι απαιτήσεις ήταν λιγότερες και αυτό δεν ήταν καθολικό.

Ενώ λοιπόν η Ουάσιγκτον παίρνει τα λεφτά της πίσω από τράπεζες που επιστρέφουν στον δανεισμό, η Ευρώπη κατέχει μεγάλα μετοχικά μερίδια σε τράπεζες, κρατώντας τις οικονομίες στο ψυγείο.

Το ίδιο ισχύει και στη Βρετανία, όπου ο πρώην υπουργός Οικονομικών Lord Lawson δήλωσε ότι ήταν λάθος της κυβέρνησης να μην κρατικοποιήσει ευθύς εξαρχής τη Royal Bank of Scotland. Το μεγαλύτερο βάρος στην κατοχή μεριδίου 84% ή 100% είναι η ουσιώδης απόκλιση ανάμεσα στους κυβερνητικούς στόχους: Θέλει να λειτουργεί κρατικές τράπεζες σε εμπορική βάση για να βγάζει κέρδος υπέρ του φορολογούμενου; Ή θέλει να αλλάξει αυτό το μοντέλο ώστε να δώσει προτεραιότητα στη συνολική συμβολή στην εξωτραπεζική οικονομία;

Ανέκαθεν ήταν δύσκολο για την Ευρώπη να ακολουθήσει την αμερικανική στρατηγική. Οι τράπεζες των ΗΠΑ είναι πολύ μικρότερες ως μερίδιο στην οικονομία και δεν αποτελούν το κυρίαρχο κανάλι χρηματοδότησης, όπως συμβαίνει στην Ευρώπη. Η πλήρης ανακεφαλαιοποίηση των δυνητικών τραπεζικών ζημιών είναι πέρα από τις δυνατότητες πολλών ευρωπαϊκών κρατών.

Έτσι, απομένουν δύο σενάρια: η ανάκαμψη που θα επιτρέψει στις τράπεζες να βρουν τον δρόμο να βγουν από τις ζημίες του παρελθόντος ή η τελειωτική λύση με υποχρεωτική απορρόφηση των ζημιών. Το ερώτημα είναι κατά πόσον μπορεί να γίνει το πρώτο, αν δεν γίνει το δεύτερο.