Χοντρό παιχνίδι με αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη «παίζεται» σήμερα στη Μέση Ανατολή, με επίκεντρο τον Εμφύλιο Πόλεμο στη Συρία. Το Κατάρ, που στηρίζει τη συριακή αντιπολίτευση, επιδιώκει με κάθε τρόπο να κατασκευάσει αγωγό φυσικού αερίου που θα περνάει από τη Συρία και την Τουρκία, προς Ευρώπη. Αντίστοιχο στόχο όμως, έχει και το Ιράν, το οποίο στηρίζει τον Άσαντ.

Η έκβαση του πολέμου στη Συρία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Οι εμπλεκόμενες πλευρές στη σύγκρουση υποστηρίζονται από δύο ανταγωνιστικές δυνάμεις οι οποίες θέλουν να κατασκευάσουν νέους αγωγούς φυσικού αερίου προς την ΕΕ που θα διέρχεται μέσα από το συριακό έδαφος: Από το Ιράν και από το Κατάρ. Υπό αυτό το πρίσμα, οι συνέπειες για την Gazprom και για τα έσοδα του ρώσικου προϋπολογισμού, θα καθοριστούν σε μεγάλο βαθμό στις μάχες για το Χαλέπι και για τη Δαμασκό.

O Εμφύλιος πόλεμος στη Συρία που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά, συζητιέται συχνά με κύρια αιχμή το λουτρό αίματος και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, δεν φωτίζεται τόσο πολύ η γεωπολιτική διάσταση του προβλήματος. Και, όταν μιλάμε για αυτή τη διάσταση, συνήθως αναφερόμαστε στη μάχη για επιρροή και κυριαρχία στη Μέση Ανατολή μεταξύ των μεγάλων περιφερειακών παικτών της περιοχής.

Υπάρχει λοιπόν, μια ιδιαίτερη πτυχή που δεν πολυδιαφημίζεται δημοσίως, αλλά συζητείται παρασκηνιακά, σε διπλωματικό,στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδα: Η ενεργειακή-πολιτική διάσταση της σύγκρουσης στη Συρία. Η ένοπλη σύγκρουση στη χώρα απηχεί ποικιλοτρόπως τον αγώνα που ξεκίνησαν οι μεγάλοι παίκτες στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου. Το κύριο «έπαθλο» σε αυτόν τον αγώνα, είναι η πρόσβαση στη μεγαλύτερη και πιο γενναιόδωρη αγορά φυσικού αερίου. Την αγορά της Ευρώπης.

Το ενεργειακό παιχνίδι στη Μέση Ανατολή

Στη δεκαετία του 2000, το Κατάρ, άρχισε να ποντάρει στην αύξηση της ζήτησης για υγροποιημένο φυσικό αέριο. Το Εμιράτο-Μοναρχία του Κόλπου καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη των χωρών με αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου, και διαθέτει το μεγαλύτερο ανεκμετάλλευτο κοίτασμα φυσικού αερίου στον πλανήτη. Το Βόρειο Πεδίο. Να σημειωθεί πως το Ιράν, το οποίο έχει επίσης πρόσβαση σε αυτό το κοίτασμα, ονομάζει το πεδίο «Νότιο Pars». Τα LNG τάνκερ κάνουν το Κατάρ πιο ανεξάρτητο,από την άποψη της διαφοροποίησης των αγορών.

Ωστόσο,δεδομένης της γεωγραφικής θέσης της χώρας, οι πηγές των εσόδων της εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ασφάλεια της περιοχής του Περσικού Κόλπου. Σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ Ιράν και Δύσης, η Τεχεράνη έχει απειλήσει να μπλοκάρει τα στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων διέρχονται όλα τα δεξαμενόπλοια LNGτης Qatargas. Έτσι, μέσα σε αυτό το «ευαίσθητο» γεωπολιτικά πλαίσιο, το Κατάρ προσπαθεί να κατασκευάσει αγωγούς φυσικού αερίου,που θα παρακάμπτουν τα στενά του Ορμούζ.Από το 2008, η ηγεσία του εμιράτου, έχει αρχίσει να μελετάει το σχέδιο της κατασκευής ενός χερσαίου αγωγού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Η κύρια πηγή ενεργειακών πόρων του νέου αγωγού, προβλέπεται να είναι τα κοιτάσματα του Βόρειου Πεδίου.Η κατασκευή του αγωγού, θα ενίσχυε επίσης τα δικαιώματα του Εμιράτου πάνω στο κοίτασμα. Σε μια εποχή που η Τεχεράνη,υπό την πίεση των κυρώσεων αναγκάστηκε να αναστείλει την ανάπτυξη του δικού της τμήματος των κοιτασμάτων, το Κατάρ μπορεί να ξεπεράσει τον ανταγωνιστή του στο ενεργειακό ράλι.

Η διπλωματία των αγωγών

Το Κατάρ όμως,χρειάζεται τη συναίνεση τριών χωρών για την υλοποίηση του αγωγού. Της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και της Συρίας. Το μόνο πραγματικά προβληματικό τμήμα του αγωγού είναι η Συρία, η οποία κυβερνάται από τον Μπασάρ αλ Άσαντ. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, δεν αποτελεί καθόλου έκπληξη ότι το Κατάρ έχει γίνει ένας από τους κύριους υποκινητές του αγώνα κατά του συριακού καθεστώτος.

Εκτός από τις ενεργές και δημόσιες διπλωματικές προσπάθειες της Ντόχα, η κυβέρνηση του Κατάρ, παρέχει ουσιαστική οικονομική βοήθεια προς την ένοπλη αντιπολίτευση της Συρίας.Πράγματι, στην περίπτωση της νίκης της στον εμφύλιο πόλεμο, θα έχει πέσει το τελευταίο εμπόδιο στο δρόμο του αγωγού φυσικού αερίου από το Κατάρ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Με μια παρόμοια λογική μπορεί να εξηγηθούν σε μεγάλο βαθμό και οι ενέργειες κάποιων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα σχέδιατου Ιράν

Ωστόσο,το συριακό καθεστώς έχει έναν ισχυρό σύμμαχο,το Ιράν. Οι ιρανοί, από καιρό κάνουν σχέδια για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου που να καταλήγει στην ακτή της φιλικής Συρίας. Η υλοποίηση του έργου, θα επιτρέψει στην Τεχεράνη να επιλύσει το πρόβλημα της διάθεσης του ιρανού φυσικού αερίου στις παγκόσμιες αγορές. Είναι γεγονός, ότι λόγω των διεθνών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη χώρα για την ανάπτυξη του πυρηνικού της προγράμματος, οι ξένοι επενδυτές δεν ρισκάρουν να επενδύσουν στα ενεργειακά σχέδια της Ισλαμικής Δημοκρατίας και οι χώρες της ΕΕ αρνούνται ακόμη και να μιλήσουν για τις δυνατότητες αγοράς φυσικού αερίου από το Ιράν.

Η έξοδος του φυσικού αερίου στις ακτές της Μεσογείου, μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα. Ακόμα κι αν Δυτικές εταιρείες αρνούνται να αγοράσουν τον ιρανικό ενεργειακό πόρο στον τελικό προορισμό,η Τεχεράνη θα είναι πάντα σε θέση να πουλάει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω ενδιάμεσων.

Ο ρώσικος ενεργειακός παράγοντας

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η κρίση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να αποβεί προς όφελος της Ρωσίας. Η τρέχουσα κατάσταση στη Συρία,όπου κανένα από τα εμπλεκόμενα στη σύγκρουση μέρη δεν πλησιάζει στη νίκη,βολεύει τη Μόσχα. Αν η αντιπολίτευση δεν καταφέρει τελικά να ανατρέψει το καθεστώς του Άσαντ, τότε ο αγωγός φυσικού αερίου από το Κατάρ, στη Συρία, την Τουρκία και στην Ευρώπη, ξεχνιέται. Αλλά και η άνευ όρων νίκη του Άσαντ, δεν είναι και τόσο αναγκαία στη Μόσχα. Διότι, σε κατάσταση συνεχιζόμενου εμφύλιου πολέμου, κανείς δεν θα σκεφτεί να προχωρήσει την εναλλακτική ιρανική εκδοχή ενός αγωγού στη Συρία.

Πολύ πιθανά,στη βάση ενός τέτοιου υπολογισμού εξηγείται η βοήθεια της Μόσχας στον τελευταίο της σύμμαχο στη Μέση Ανατολή,στο επίπεδο των διπλωματικών ενεργειών στο Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ. Με τα βέτο στα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ, η Μόσχα δεν επιτρέπει στη Δύση να ξεκινήσει μια νόμιμη επέμβαση ή τη δημιουργία μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, όπως έγινε στο λιβυκό σενάριο.

Προς το παρόν, ενώ το Κατάρ, το Ιράν και η ΕΕ μάχονται γύρω από τη Συρία, η Gazprom συνεχίζει να αναπτύσσει τα δικά της μεγάλα σχέδια:Τον υποθαλάσσιο αγωγό της Βαλτικής,Nord Stream (Βόρειο Ρεύμα), για τον οποίο συζητείται η κατασκευή ενός τρίτου και ενός τέταρτου κλάδου, και του South Stream (Νότιο Ρεύμα), του οποίου η υποβρύχια κατασκευή δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Αν η Ρωσία είναι σε θέση να φτιάξει τους δικούς της αγωγούς πριν τελειώσει ο πόλεμος στη Συρία, είναι πιθανό η Μόσχα να έχει την ευκαιρία να διατηρήσει αλώβητη τη θέση της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου.