Αν ένας αστυνομικός θυμάται λάθος τα πρόσωπα των υπόπτων, τότε υπάρχει πρόβλημα. Σε ό,τι αφορά όμως την «αστυνομική δύναμη» του οργανισμού, το ανοσοποιητικό σύστημα, η λανθασμένη μνήμη μπορεί να αποδειχθεί ένα άκρως ισχυρό «όπλο».

Πώς δρα η «αστυνομική δύναμη» του οργανισμού

Όταν ένα νέο βακτήριο ή ιός εισβάλλει στο σώμα το ανοσοποιητικό σύστημα εξαπολύει επίθεση στέλνοντας λευκά αιμοσφαίρια που ονομάζονται Τ-κύτταρα και τα οποία είναι «κομμένα και ραμμένα» στη μοριακή δομή του εισβολέα. Η μάχη με τον «εχθρό» και η «κατατρόπωσή» του μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες. Οταν τελικώς το ανοσοποιητικό σύστημα στεφθεί τελικώς «νικητής», ορισμένα Τ-κύτταρα μετατρέπονται σε κύτταρα που έχουν μνήμη του εχθρού, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά ο χρόνος που θα χρειαστεί ο οργανισμός για να τον «εξολοθρεύσει» την επόμενη φορά που θα τον συναντήσει.

Η συμβατική θεωρία αναφέρει ότι τα κύτταρα μνήμης δημιουργούνται ως απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε έναν εχθρό τη φορά. «Το δόγμα είναι ότι πρέπει ο οργανισμός να εκτεθεί στο μικρόβιο προκειμένου να δημιουργήσει μνήμη εναντίον του» αναφέρει ο Μαρκ Ντέιβις από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια. Ωστόσο τώρα ο ίδιος και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν ότι δεν είναι πάντα έτσι τα πράγματα, με αποτέλεσμα το δόγμα να… τρίζει συθέμελα.

Η μελέτη

Η ερευνητική ομάδα μελέτησε 26 δείγματα τα οποία έλαβε από το Κέντρο Αίματος του Στάνφορντ. Και τα 26 άτομα στα οποία ανήκαν τα δείγματα δεν είχαν μολυνθεί ποτέ από τον ιό HIV, τον ιό του έρπητα ή τον κυτταρομεγαλοϊό. Παρ’ όλα αυτά, όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές, όλα τα δείγματα περιείχαν Τ-κύτταρα «κομμένα και ραμμένα» στα μέτρα αυτών των ιών – το 50% εξ αυτών των κυττάρων ήταν κύτταρα μνήμης.

Πώς λοιπόν δημιουργήθηκε αυτή η ψεύτικη μνήμη; Σύμφωνα με τον δρα Ντέιβις για κάθε Τ-κύτταρο ο εκάστοτε ιός «αποτελεί απλώς μια συλλογή πεπτιδίων. Ετσι διαφορετικοί μικροοργανισμοί πιθανότατα έχουν δομές που μοιάζουν αρκετά ώστε να προκαλούν σύγχυση στα Τ-κύτταρα».

Η δοκιμή με το στέλεχος Η1Ν1

Για να δοκιμάσουν αυτήν την ιδέα οι ειδικοί εμβολίασαν δύο άτομα με το στέλεχος Η1Ν1 του ιού της γρίπης και είδαν ότι το εμβόλιο οδήγησε σε ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων και ενάντια σε δύο βακτήρια που έχουν παρόμοια πεπτιδική δομή με το συγκεκριμένο στέλεχος, όπως αναφέρουν σε δημοσίευσή τους στο επιστημονικό περιοδικό «Immunology».

Το εύρημα αυτό μπορεί να δώσει μια απάντηση στο γιατί ο εμβολιασμός των παιδιών εναντίον της ιλαράς φαίνεται να βελτιώνει τα ποσοστά επιβίωσης από άλλες νόσους. Ανοίγει επίσης τον δρόμο για τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων που θα περιέχει μικρόβια με παρόμοια μοριακή δομή – κάτι τέτοιο θα επιτρέψει την ανάπτυξη νέων στρατηγικών εμβολιασμού. «Χρειάζεται να ξεκινήσουμε εξερεύνηση στους μικροοργανισμούς, έναν προς έναν» σημείωσε ο δρ Ντέιβις. Η λογική είναι να βρεθούν «αθώα» παθογόνα τα οποία θα χρησιμοποιούνται για εμβολιασμό καλύπτοντας παράλληλα και τα «επιθετικά».

Η αναπάντεχη διασταυρούμενη δραστικότητα

Η ιδέα της διασταυρούμενης δραστικότητας δεν είναι καινούργια στην ανοσολογία. Ωστόσο φαίνεται ότι από αυτήν μπορούν να προκύψουν νέες, αναπάντεχες σχέσεις. Για παράδειγμα στο πλαίσιο πειράματος η έκθεση δειγμάτων από το Κέντρο Αίματος του Στάνφορντ σε αλληλουχίες πεπτιδίων ορισμένων βακτηρίων του εντέρου και του εδάφους, καθώς σε ένα είδος φυκών του ωκεανού έδειξε ανοσολογική απόκριση στον ιό του AIDS! Ποιος θα περίμενε ότι ο HIV συνδέεται με τα φύκη των ωκεανών; Προφανώς κανένας.