του Χαράλαμπου Πουλόπουλου


Η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη της οικονομικής κρίσης και οι περισσότεροι Έλληνες στο μάτι του κυκλώνα. Οι επιπτώσεις της κρίσης και του μνημονίου, το ιλιγγιώδες ποσοστό ανεργίας, το υψηλότερο στην Ευρώπη, η φτώχεια και η αβεβαιότητα δημιούργησαν ένα βαθύ συλλογικό τραύμα στη συνείδηση των Ελλήνων. To τραύμα αυτό συνοδεύτηκε και από διεθνή απαξίωση. Τη στιγμή που έχαναν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους και ένιωθαν θυμό, φόβο και ντροπή, οι Έλληνες προβάλλονταν ως «τεμπέληδες», «αναξιόπιστοι» και «κομπιναδόροι». Και σαν να μην έφταναν τα απανωτά σοκ από τη μείωση των μισθών, των συντάξεων, την υπέρμετρη φορολόγηση, την εξάπλωση της φτώχειας και την ανεργία, οι πολίτες βομβαρδίζονται συγχρόνως από σενάρια και αναλύσεις για τα αίτια της κρίσης και τους τρόπους αντιμετώπισής της, ως επί το πλείστον από ανθρώπους που, ενώ έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση της κρίσης, εμφανίζονται σήμερα λες και ζουν σε άλλη χώρα.

Σε αυτήν εδώ τη χώρα, πάντως, οι νεαροί επιστήμονες φεύγουν στο εξωτερικό σε αναζήτηση δουλειάς και καλύτερης τύχης, αφήνοντας πίσω τους απελπισμένους μεσήλικες και μικρά παιδιά. Το επιστημονικό δυναμικό της χώρας αποδυναμώνεται, και η Ελλάδα μετατρέπεται σε χωριό της Ευρώπης, ένα θερινό θέρετρο, κατάλληλο μόνο για διακοπές. Αδύναμες κοινωνικά ομάδες στοχοποιούνται από ακροδεξιές οργανώσεις που αναζητούν εξιλαστήρια θύματα για να εκφράσουν την επιθετικότητά τους και να εκμεταλλευτούν την οργή των συμπολιτών μας οι οποίοι βρίσκονται σε δύσκολη θέση και αναζητούν κάποια λύση. Σενάρια συνωμοσίας δίνουν και παίρνουν, προβάλλοντας και μετατοπίζοντας τις ευθύνες στο εξωτερικό και το εσωτερικό της χώρας.

Σήμερα που έχει πληγεί η συλλογική ταυτότητα και έχει διαταραχθεί η κοινωνική συνοχή ορισμένοι προσπαθούν να ανακατασκευάσουν την ιστορία και να δημιουργήσουν ένα νέο μύθο. Το «Μαζί τα φάγαμε», το «Είμαστε όλοι υπεύθυνοι» είναι συστατικά αυτού του νέου μύθου, απόπειρες να μετατοπιστεί η ευθύνη στους πολίτες. Πολλοί από αυτούς που οδήγησαν τη χώρα στην κρίση σήμερα προσπαθούν να εμφανιστούν ως θεράποντες ή σωτήρες. Κατασκευάζουν μέσω συγκεκριμένων μέσων ενημέρωσης που σχετίζονται με τη διαπλοκή μια νέα θεωρία συλλογικής ευθύνης και ευελπιστούν ότι με την επανάληψη οι πολίτες θα ξεχάσουν τα πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα που οδήγησαν στην κρίση, θα επωμιστούν το βάρος της ευθύνης και μέσα από τη συλλογική ενοχή θα οδηγηθούν στην παθητικότητα και την αδράνεια. Επιδιώκουν την αμνησία , γιατί φοβούνται ότι, αν οι πολίτες διατηρήσουν στη μνήμη τους τα γεγονότα, τότε το συλλογικό τραύμα που έχουν υποστεί θα αποκτήσει νόημα και δεν θα αργήσει η στιγμή που θα αναζητήσουν τις ευθύνες από τους πραγματικούς υπαίτιους.

Το συλλογικό τραύμα θα μας σημαδέψει για μεγάλο διάστημα. Μαζί με τους ενήλικες που νιώθουν να χάνουν σήμερα την αξιοπρέπειά τους, επηρεάζει βαθιά και τα παιδιά, τα οποία διαποτίζονται από την ανασφάλεια, το άγχος και τις στερήσεις που βιώνει η οικογένειά τους. Το τραύμα θα συνεχίσει να επηρεάζει την ταυτότητά μας στο μέλλον, ακόμη και όταν η κρίση θα έχει πια περάσει.

Το τραύμα μπορεί να επουλωθεί όταν αναλογιστούμε και τις δικές μας ευθύνες για την παθητικότητά μας και με πράξεις πλέον αντίστασης, συλλογικής δράσης και αλληλεγγύης κινητοποιηθούμε προς την κατεύθυνση της αλλαγής. Έτσι όταν θα ανασύρεται από τη μνήμη στο μέλλον, δεν θα φέρνει στην επιφάνεια μόνο οδυνηρές αναμνήσεις, την ντροπή, την ταπείνωση και το άγχος που βιώνουμε σήμερα. Θα συνοδεύεται και από ένα αίσθημα περηφάνιας και ικανοποίησης, επειδή, τουλάχιστον, προσπαθήσαμε για κάτι καλύτερο.

kostasarvanitis