του Βαγγέλη Καραμανωλάκη


Ξυπνάω το πρωί κι ακούω τον Γιάννη Στουρνάρα να δηλώνει σταθερά αισιόδοξος για την ανάκαμψη που έρχεται. Γυρίζοντας σπίτι, ο Κωστής Χατζηδάκης μιλάει στην τηλεόραση για τον δρόμο της ανάκαμψης που δείχνουν οι διαρθρωτικές αλλαγές. Διαβάζω άρθρα, ακόμη κι ανθρώπων που εκτιμώ, για την ανάγκη ανασυγκρότησης της χώρας, τώρα που μοιάζει να γλίτωσε από τη χρεοκοπία. Ακούω προγραμματικές δηλώσεις, εθνικά σχέδια, υποσχέσεις για το αύριο. Διατρέχω αναλύσεις για το πώς επιτέλους θα μπει από την αρχή μια τάξη, θα ξαναφτιαχτεί η χαμένη ισορροπία.

Έρχεται λοιπόν η πολυπόθητη ανάπτυξη, αυτό μας λένε οι αριθμοί; Δεν το ξέρω, μα δεν το πολυπιστεύω. Μπορεί όμως και να ’ναι αλήθεια, ακόμη κι αν αυτή η ανάπτυξη έρθει πατώντας πάνω στην απαξιωμένη ζωή ανθρώπων που θα έχουν χάσει πολλά από όσα είχαν. Μια «ανάπτυξη με εξαθλίωση», όπως ευφυώς τη χαρακτήρισε την Τρίτη η Μαρία Πετμεζίδου, στο κρίση-μο σεμινάριο της Κοινωνίας-Δημοκρατίας, αφιερωμένο στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, με συνομιλητές τον Διονύση Γράββαρη, τον Γιάννη Δραγασάκη και τον Δημήτρη Χριστόπουλο.

Ούτως ή άλλως, οι αριθμοί δεν φτάνουν πάντα για να αποτυπώσουν μια κατάσταση. Δεν ξέρω, άλλωστε, ποιοι αριθμοί, ποιες στατιστικές καταγράφουν τον θυμό, την ταπείνωση, την αίσθηση της ντροπής. Αυτή τη βαθιά απελπισία που ορίζει τη ζωή εκείνων των συμπολιτών μας που βρίσκονται καθημερινά εκτός παιχνιδιού, την αίσθηση του φόβου που κυριεύει όλους όσους ξέρουν ότι αύριο μπορεί να είναι η δικιά τους σειρά. Όλα αυτά τα συναισθήματα που γεννούν θυμό και βία, εκείνου που υποτάσσεται καθημερινά για να σώσει ό,τι μπορεί,  διαμορφώνοντας συνάμα μια βαθιά στάση απαξίωσης για ό,τι τον περιβάλλει, για ό,τι τον κυβερνά.

Διαβάζω τις συγκρίσεις με την περίοδο μετά τον Εμφύλιο, τα νέα «Σχέδια Μάρσαλ»· και θαυμάζω την ευκολία των ανθρώπων που βρίσκουν τόσο όμορφα και απλά τις αναλογίες, για κάτι που με τόσο βίαιο τρόπο αναδιατάσσει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Ακούω όλες τις μεγάλες κουβέντες για την κρίση που θα μας κάνει καλύτερους, για τη συνειδητοποίηση των λαθών, των εγκλημάτων που έχουν γίνει. Καμία κρίση δεν έκανε τους ανθρώπους καλύτερους, σκέφτομαι, ιδίως όταν αρκετοί από εκείνους που κρατούν σήμερα τη ρομφαία του αρχάγγελου είναι όσοι για χρόνια στήριξαν τα λογής τρένα που πέρασαν γεμάτα τάχα μου ευκαιρίες. Τα τρένα που έφυγαν, παίρνοντας μαζί τους και κάθε ίχνος αυτοκριτικής.

Ας το πούμε δυνατά. Καμιά κρίση-τιμωρός δεν έστρεψε αυτομάτως τους ανθρώπους προς την αυτοσυνειδησία. Αντιθέτως, πολύ συχνά, τους έστρεψε, τους στρέφει καθημερινά στην περιχαράκωση, στον φόβο, στην επίθεση εναντίον των υπολοίπων που διεκδικούν την  ίδια απισχνασμένη μερίδα. Στη χάραξη στρατηγικών επιβίωσης, πέρα από λογής λογής φραγμούς. Ποια κοινωνία μπορεί να ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο, όταν τιμωρεί τα παιδιά της, στερώντας τους το δικαίωμα απασχόλησης ή απαξιώνοντας την εργασία τους; Οι νέοι που πυκνώνουν καθημερινά τις τάξεις της Χρυσής Αυγής δεν ήρθαν απ’ το πουθενά, δεν ήταν κάτι το ξεχωριστό, παιδιά ενός άλλου κόσμου. Είναι σάρκα από τη σάρκα του δικού μας κόσμου. Κι όσο σπέρνουμε τους ανέμους ενός καλύτερου αύριο, που λέμε ότι έρχεται μέσα από την κρίση, τότε όλο και πιο σπέρνουμε τις θύελλες που η ίδια η αναξιοπιστία μας γεννά.