Στοιχεία που προέκυψαν από μελέτη σε σπηλιές της Σιβηρίας μαρτυρούν ότι αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά μόλις 1,5 βαθμούς Κελσίου μπορεί να οδηγήσει σε λιώσιμο ενός μεγάλου μέρους των μόνιμου στρώματος πάγου της περιοχής. Ποιες συνέπειες θα μπορούσε να έχει μια τέτοια εξέλιξη; Έκλυση σημαντικής ποσότητας αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και σημαντικές καταστροφές στους αγωγούς πετρελαίου και αερίου, ακόμη και σε κτίρια ή δρόμους, σύμφωνα με νέα δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science».

Σενάριο έκλυσης 1.000 γιγατόνων αερίων του θερμοκηπίου
Η τήξη του μόνιμου στρώματος πάγου της Σιβηρίας (πρόκειται για έδαφος το οποίο παραμένει παγωμένο καθ’όλη τη διάρκεια του έτους) μπορεί να εκλύσει περισσότερους από 1.000 γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου στην ατμόσφαιρα, κάνοντας το ήδη σημαντικό υπάρχον πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη να «θεριέψει».

Τα νέα ανησυχητικά μηνύματα στέλνει διεθνής ομάδα ερευνητών από τη Ρωσία, τη Μογγολία, την Ελβετία και τη Βρετανία με επικεφαλής ειδικούς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Τα στοιχεία προέκυψαν μετά από μελέτη σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε σπηλιές που βρίσκονται κατά μήκος του «συνόρου» των μόνιμων πάγων της Σιβηρίας – εκεί όπου το έδαφος αρχίζει να είναι μονίμως παγωμένο σχηματίζοντας ένα στρώμα δεκάδες ως και εκατοντάδες μέτρα παχύ. Με δεδομένο ότι οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες σχηματίζονται μόνο όταν μέσα στις σπηλιές «τρυπώνει» υγρό νερό της βροχής ή όταν λιώνει το χιόνι, αυτοί οι σχηματισμοί αποτελούν ουσιαστικώς ένα «αρχείο» των όσων συμβαίνουν στο μόνιμο στρώμα πάγου της Σιβηρίας τα τελευταία 500.000 χρόνια.

Τήξη με αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου
Η ανάλυση των ερευνητών σχετικά με μια ιδιαιτέρως θερμή περίοδο για τον πλανήτη πριν από 400.000 χρόνια έδειξε ότι αύξηση κατά μόλις 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σύγκριση με τις θερμοκρασίες που επικρατούν σήμερα στη Γη είναι αρκετή ώστε να προκαλέσει σημαντική τήξη του μόνιμου στρώματος πάγου πολύ πιο βόρεια σε σύγκριση με το σημερινό νότιο όριό του.
«Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες από αυτές τις σπηλιές αποτελούν έναν τρόπο για να κοιτάξουμε πίσω στον χρόνο και να ανακαλύψουμε πώς οι θερμές περίοδοι του πλανήτη κατά τις οποίες επικρατούσε κλίμα παρόμοιο με το σημερινό, μπορούν να επιδράσουν στους μόνιμους πάγους της Σιβηρίας», σημείωσε ο επικεφαλής της μελέτης, δρ Αντον Βαξ από το Τμήμα Επιστημών της Γης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και προσέθεσε: «Καθώς το μόνιμο στρώμα πάγου της Σιβηρίας καλύπτει το 24% της επιφάνειας της ξηράς στο βόρειο ημισφαίριο, η τήξη σημαντικού μέρους αυτών των πάγων μπορεί να επηρεάσει τεράστιες περιοχές και να εκλύσει γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα».



Θέα στον παγωμένο ποταμό Lena από το σπήλαιο Ledyanaya Lenskaya (Credit: Anton Vaks)

Κατάρρευση των υποδομών
Ο ερευνητής τόνισε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είχε τεράστιες συνέπειες για τα οικοσυστήματα της περιοχής αλλά και για τα… έργα του ανθρώπου. «Για παράδειγμα οι υποδομές για το φυσικό αέριο της περιοχής, καθώς και οι γραμμές ηλεκτροδότησης, οι δρόμοι, οι σιδηροδρομικές γραμμές και τα κτίρια είναι όλα χτισμένα επάνω στο μόνιμο στρώμα πάγου και άκρως ‘ευάλωτα’ στην τήξη του. Το λιώσιμο των μόνιμων πάγων της Σιβηρίας μπορεί να καταστρέψει όλες αυτές τις υποδομές με εμφανές οικονομικό κόστος».

Με τεχνικές ραδιοχρονολόγησης
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε τεχνικές ραδιοχρονολόγησης προκειμένου να υπολογίσει την ανάπτυξη των σταλακτιτών και των σταλαγμιτών εντός των σπηλαίων. Δεδομένα που προέκυψαν από το σπήλαιο Ledyanaya Lenskaya – κοντά στο Λενσκ –, στην πιο παγωμένη περιοχή μελέτης, έδειξαν ότι η μόνη περίοδος κατά την οποία αναπτύχθηκαν σταλακτίτες ήταν πριν από περίπου 400.000 χρόνια, στη διάρκεια μιας περιόδου οπότε η παγκόσμια θερμοκρασία ήταν 1,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη σε σύγκριση με σήμερα. Σε περιόδους κατά τις οποίες οι θερμοκρασίες στον πλανήτη ήταν 0,5 -1 βαθμό Κελσίου υψηλότερες σε σύγκριση με τις σημερινές δεν εμφανίστηκε ανάπτυξη σταλακτιτών σε αυτήν την τόσο βόρεια σπηλιά. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι η αύξηση των 1,5 βαθμών Κελσίου αποτελεί το «κατώφλι» από το οποίο οι παγωμένες αυτές περιοχές αρχίζουν να λιώνουν.

Ο δρ Βαξ σημείωσε επίσης πως «παρότι δεν ήταν το επίκεντρο της έρευνάς μας, τα στοιχεία μας μαρτυρούν πως σε έναν κόσμο θερμότερο κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σύγκριση με σήμερα, σε έναν κόσμο αρκετά θερμό ώστε να λιώσει το πιο ‘παγωμένο’ στρώμα πάγου, γειτονικές περιοχές θα βιώσουν σημαντικές αλλαγές. Για παράδειγμα η έρημος Γκόμπι της Μογγολίας θα γίνει πολύ πιο υγρή σε σύγκριση με σήμερα και πιθανώς αυτή η εντελώς άνυδρη περιοχή θα μοιάζει κάποτε με τις στέπες της Ασίας».